การตรวจสอบว่ากิจการของท่านจัดเป็นโรงงานประเภทใด

วิธีตรวจสอบว่าโรงงานของท่านจัดอยู่ในกลุ่มประเภทใดนั้น มีอยู่สองวิธี
วิธีที่1 ตรวจสอบด้วยตนเอง เมื่อทราบประเภทของกิจการ จากแรงม้าของเครื่องจักรรวมและจำนวนคนงานที่ใช้ในโรงงาน ก็ตรวจสอบการจัดจำพวกโรงงานจากกฏกระทรวง (พ.ศ.2535) ออกตามความในพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ.2535
วิธีที่ 2 ตรวจสอบจากทางราชการ โดยสอบถามที่สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดที่โรงงานตั้งอยู่

ซึ่งการสอบถามจะต้องมีข้อมูลประเภทของกิจการแรงม้าเครื่องจักร และจำนวนคนงานที่ใช้ในโรงงานด้วย
กิจการที่ได้รับการยกเว้นตามมาตรา 4 แห่งพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ.  2535 โรงงานของทางราชการที่ดำเนินการโดยทางราชการ เพื่อประโยชน์แห่งความมั่นคงและความ ปลอดภัยของประเทศ เช่น โรงงานผลิตอาวุธของกระทรวงกลาโหม เป็นต้น
สำหรับผู้ประกอบกิจการโรงงานที่ไม่ได้รับการยกเว้นในเรื่องการขออนุญาตมาตรา 4 ดังกล่าวข้างต้น ให้ศึกษาวิธีปฏิบัติของโรงงานแต่ละจำพวกดังจะได้กล่าวถึงในลำดับต่อไป

การปฏิบัติของโรงงานจำพวกที่ 1
ผู้ประกอบการโรงงานจำพวกที่ 1 ไม่ต้องไปติดต่อขออนุญาตหรือไม่ต้องแจ้งให้ทราบก่อนเริ่มประกอบกิจการ หรือหลังจากเลิกประกอบกิจการไปแล้ว แต่มีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่ทางราชการกำหนดเกี่ยวกับการควบคุมโรงงานที่กำหนดในกฏกระทรวงและประกาศกระทรวง เช่น หลักเกณฑ์เกี่ยวกับที่ตั้งโรงงาน อาคารโรงงาน มาตรฐานและวิธีการควบคุมการปล่อยของเสียหรือมลพิษ เป็นต้น จึงจะต้องทราบหลักเกณฑ์นั้น ๆ ซึ่งจะมีเจ้าหน้าที่ไปตรวจสอบการปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ดังกล่าว หลังจากที่ได้ประกอบกิจการโรงงานไปแล้ว

การปฏิบัติของโรงงานจำพวกที่ 2
ผู้ประกอบกิจการโรงงานจำพวกที่ 2 ต้องทราบและปฏิบัติตามหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการควบคุมโรงงานเช่นเดียวกับผู้ประกอบกิจกการโรงงานจำพวกที่ 1 แล้ว ยังมีหน้าที่ที่ต้องกระทำอีก คือ
        1. การแจ้งประกอบกิจการ แม้ไม่ต้องขออนุญาตก่อนดำเนินการตั้งโรงงาน แต่เมื่อจะเริ่มประกอบกิจการ โรงงานต้องแจ้งให้พนักงานเจ้าหน้าที่ทราบก่อนโดยใช้ใบแจ้งการประกอบกิจการโรงงานจำพวกที่ 2 (แบบ ร.ง.1) และ เจ้าหน้าที่จะออกใบรับแจ้งการประกอบกิจการโรงงานจำพวกที่ 2 ( ร.ง.2 ) ให้ โรงงานในภูมิภาค แจ้งที่สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดท้องที่ที่โรงงานตั้งอยู่
         2. การชำระค่าธรรมเนียมรายปี จะต้องเริ่มชำระค่าธรรมเนียมรายปีตั้งแต่วันเริ่มประกอบกิจการโรงงาน (ในทางปฏิบัติเพื่อความสะดวกให้ชำระล่วงหน้าในวันที่แจ้งการประกอบกิจการ) และชำระค่าธรรมเนียมรายปีทุกปีในวันครบรอบวันเริ่มประกอบกิจการโรงงาน ตัวอย่าง เช่น
โรงงาน ก. เป็นโรงงานจำพวกที่ 2 ยื่นแจ้งการประกอบกิจการโรงงานในวันที่ 3 ธันวาคม 2535 โดยแจ้งว่าจะเริ่มประกอบกิจการโรงงานวันที่ 8 ธันวาคม 2535 ดังนั้นวันครบกำหนดชำระค่าธรรมเนียมรายปีครั้งแรกคือวันที่ 8 ธันวาคม 2535 (เพื่อความสะดวกให้ชำระในวันแจ้งคือวันที่ 3 ธันวาคม 2535) และวันครบกำหนดชำระค่าธรรมเนียมครั้งต่อไปคือวันที่ 8 ธันวาคม 2536 และครบกำหนดทุกวันที่ 8 ธันวาคม ของทุกๆปี
ในการชำระค่าธรรมเนียมรายปี ให้นำใบรับแจ้งการประกอบกิจการโรงงาน (ร.ง.2) ไปแสดงด้วย อนึ่งหากมิได้เสียค่าธรรมเนียมรายปีในเวลาที่กำหนดให้เสียเพิ่มอีกร้อยละ 5 ต่อเดือน
สถานที่ชำระค่าธรรมเนียมโรงงานในภูมิภาค ให้ไปชำระที่สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดท้องที่ที่โรงงานตั้งอยู่
         3. การแจ้งเลิกประกอบกิจการ โรงงานจำพวกที่ 2 ที่มีการเลิกประกอบกิจการโอนให้เช่าหรือให้เช่าซื้อโรงงานไป ผู้ประกอบกิจการต้องแจ้งเป็นหนังสือให้พนักงานเจ้าหน้าที่ทราบภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ได้ดำเนินการดังกล่าว หากไม่แจ้งมีระวางโทษปรับไม่เกิน 20,000 บาท
         4. การดำเนินการของโรงงานจำพวกที่ 2 ที่ได้รับอนุญาตอยู่แล้วเมื่อมีการเพิ่ม-ลด ขนาดกำลังเครื่องจักร
กรณีโรงงานจำพวกที่  2  มีการเพิ่มหรือลดกำลังม้าของเพิ่มเครื่องจักรจนเป็นเหตุให้เปลี่ยนสภาพจากโรงงานจำพวกที่  2  เป็นโรงงานจำพวกที่  1  หรือ โรงงานจำพวกที่  3  ให้แจ้งเลิกประกอบกิจการโรงงานจำพวกที่  2 และเมื่อจะประกอบกิจการต่อไปให้ดำเนินการตามที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัตินี้ สำหรับการประกอบกิจการโรงงานจำพวกดังกล่าว เช่น โรงงานจำพวกที่  2  หากเปลี่ยนเป็นโรงงานจำพวกที่  1  ให้แจ้งเลิกประกอบกิจการโรงงานจำพวกที่  2  แต่ยังสามารถประกอบกิจการต่อไปได้ หรือถ้าเปลี่ยนเป็นโรงงานจำพวกที่  3  ต้องดำเนินการขออนุญาตประกอบกิจการโรงงานตามมาตรา  12  และแจ้งประกอบกิจการตามมาตรา  13  ต่อไป